Dinsdag 16 juli 2024 in Vitelia Voeders

Het juiste afleidingsmateriaal voor varkens

Hokverrijking en afleidingsmateriaal verbetert het welzijn van uw varkens en helpt tegen agressief gedrag, onrust en bijterij. Afleidingsmateriaal aanbieden is verplicht en de NVWA controleert hierop. Waar moet afleidingsmateriaal aan voldoen en wat zijn praktische voorbeelden?

Wettelijke norm
Sinds 2003 stelt de EU-regelgeving dat geschikte hokverrijking moet worden aangeboden aan varkens. Wat het juiste afleidingsmateriaal is en hoe dit ingezet moet worden is daarbij niet concreet beschreven. Wel is het belangrijk dat afleidingsmateriaal aan deze voorwaarden voldoet: veilig, eetbaar, kauwbaar, wroetbaar, afbreekbaar, vernieuwend, bereikbaar, beschikbaar en schoon.  



Het nu van hokverrijking
Hokverrijking is bedoeld om het welzijn van varkens te verbeteren en ongewenst gedrag zoals staartbijten en oorbijten te voorkomen. Een varken heeft een goed welzijn wanneer het aan al zijn behoeften kan voldoen. De volgende 13 behoeften worden genoemd: rusten, verzadiging, excretie, zelfverzorging, exploratie, sociaal gedrag, thermoregulatie, veiligheid, gezondheid, beweging, seksueel gedrag, nestbouwgedrag en maternaal gedrag. 


Maar wat is nou goede hokverrijking
Varkens wroeten, kauwen en bijten van nature in materiaal in hun drang om voedsel te vinden en te overleven. Goed afleidingsmateriaal voorziet in de behoefte van het varken om te onderzoeken. Dat betekent dat het aangeboden materiaal de volgende eigenschappen moet hebben: het is veilig, eetbaar, kauwbaar, wroetbaar, afbreekbaar, vernieuwend, bereikbaar, beschikbaar en schoon. 


Bijten, kauwen, wroeten
Het materiaal moet veilig zijn, autobanden, plastic touw of behandeld hout zijn ongeschikt. Het afleidingsmateriaal moet opgegeten kunnen worden. Het heeft een smaak of geur en bij voorkeur enige voedingswaarde zoals hooi, stro en luzerne. Er kan op het afleidingsmateriaal gekauwd worden of gebeten zoals een touw of vers hout. Verder moeten varkens erin kunnen wroeten, bijvoorbeeld zaagsel en het moet afbreekbaar zijn bijvoorbeeld een jutezak. Ook is het van belang dat het afleidingsmateriaal interessant blijft voor het varken, anders raakt het varken snel verveelt met het materiaal en verliest het zijn nut. 


Juiste plaats en hoeveelheid
Belangrijk is dat het afleidingsmateriaal toegankelijk is. Dieren moeten er makkelijk bij kunnen. Materiaal wat op de grond ligt, wordt meer gebruikt dan materiaal wat boven de vloer hangt. Ook moeten dieren gelijktijdig over het materiaal kunnen beschikken, zowel de plaats van het materiaal in het hok als de hoeveelheid van het materiaal is hierbij belangrijk. 

Hokverrijking kan het beste aangeboden worden op een andere plaats dan waar de dieren eten, rusten of mesten, maar in het geval van bijvoorbeeld twee keer daags toedienen van luzerne zullen alle dieren tegelijk interesse hebben in het afleidingsmateriaal en actief worden. 

Enkele voorbeelden van goede hokverrijking
Goede hokverrijking zorgt ervoor dat het varken kan eten, bijten, wroeten en spelen. Ruwvoer en stro hebben, mits in voldoende hoeveelheden verstrekt, al deze eigenschappen, maar zijn door problemen met het mestsysteem niet altijd te gebruiken. 

 

Zeugen in de kraamstal
Aan zeugen in de kraamstal bij een volledige roostervloer kan als verrijking een jutezak, touw of ketting met een blok hout aan de kraambox bevestigd worden. Zorg ervoor dat de zak, touw of ketting tot aan de grond reikt, zodat het materiaal ook “wroetbaar” is voor de zeugen én de biggen. Rond het werpen krijgt de zeug behoefte om een nest te bouwen. Hierin moet de zeug voldoende voorzien worden en moet er mogelijk extra verrijkingsmateriaal verstrekt worden. 



Gespeende biggen
Aan gespeende biggen kan bij een dichte vloer luzerne gestrooid worden. Ook een jutezak of touw gemaakt van natuurlijke producten kunnen dienen als hokverrijking. Bij gebruik van stro- of lucernebriketten in een koker in een stal met volledig rooster zal onder de koker een dichte plaat gelegd moeten worden zodat het materiaal niet rechtstreeks in de put verdwijnt. 

 



Vleesvarkens, opfokzeugen en dragende zeugen
Bij vleesvarkens en opfokzeugen is ook strooisel zoals luzerne of stro een goede hokverrijking. Dit kan als strooisel op de dichte vloer, in een ruif, aardappelmand of strokoker verstrekt worden. Zeugen in de dekstal kunnen voorzien worden van een touw, ketting met een blok hout of jutezak. Ook voor de drachtige zeugen kan dit dienen als goede hokverrijking.  

 

Aan guste zeugen, drachtige zeugen en gelten wordt een toereikende hoeveelheid bulk- of vezelrijk en energierijk voer verstrekt om hun honger te verminderen en in de behoefte tot kauwen te voorzien. Eerder werd dit via het etiket ‘welzijnsvoer’ afgedekt. De huidige situatie vraagt meer maatwerk voor de zeugen. 
Via voerleveringen / rantsoen / jaaroverzicht wordt aangetoond dat gemiddeld 750 gram NSP (Non Starch Polysaccharides, vezels) (= OOS) per dag gevoerd wordt. 

Vitelia Voeders gaat ervoor zorgen dat deze informatie voor U als varkenshouder beschikbaar komt. 




Bron:
Kluivers-Poodt, M. & Vermeer, H.M. & Hoofd, A.I.J. & Van der Peet, G.F.V. (2018) Brochure hokverrijking voor varkens - WUR. Brochure hokverrijking voor varkens - WUR